De Strengen/Tengnagel (waarneming.nl) ligt aan de noordkant van de woonwijk Merenwijk in Leiden. Samen met het oostelijk deel van de Broek- en Simontjespolder vormt het een uniek recreatiegebied: rietvlaktes, bos, gras- en weiland en heel veel water. Bij buurtbewoners is het populair als recreatie en ommetjes-gebied: wandelen met de hond, picknicken, fietsen en zwemmen. Het is er heerlijk genieten, maar er is meer te zien, te horen, te voelen……. Voor natuurliefhebbers een heel interessant gebied. Het gebied is in 2020 deels op de schop gegaan en is heringericht. Bij de bewoners van de merenwijk bestond er echter grote tegenstand tegen de ingrijpende plannen van de gemeente Teylingen. De grootste veranderingen zijn toen tegengehouden. De meeste wandelaars waren ontzet over de herinrichting (en sommigen zijn het nog), de vernieling van een leuk wandelgebiedje. Voor veel natuurliefhebbers is het grootste verlies dat er een vrijwel verwaarloosd verwilderd gebiedje zonder pretenties verloren is gegaan. Er komt wel weer veel moois, maar helaas zien we voorlopig een aangeharkt gebiedje met honderden bordjes en kilometers hek. Wie het niet kende voorheen, zal hier weinig problemen mee hebben. Een gedeelte is afgesloten voor hondenbezitters, zodat vooral de vogels daar ongestoord kunnen verblijven.
De situatie met de honden is verslechterd. Vroeger was het hele gebied verboden voor honden in broedtijd. Nu jagen de zwemmende honden bij de hondenweide/het hondenstrand de broedende ijsvogels weg. Dat is toch wel een achteruitgang te noemen.
Het is nu erg interessant om de aankomende jaren te ontdekken hoe dit gebied zich verder ontwikkelt. Dat is een van de redenen om een apart blog bij te houden over de ontwikkelingen in dit gebied. De naam Strengenhoorn geeft ook al aan, dit blog gaat over De Strengen en Koudenhoorn. Reinier de Man heeft een mooie presentatie gemaakt over het gebied De Strengen. voor het op de schop ging, maar ook over de stand van zaken in het afgelopen voorjaar, zie Presentatie Strengen en Tengnagel. Ook de vervolgpresentatie is boeiend om te zien: Vervolgpresenatie.
En het aangrenzende gebied Koudenhoorn krijgt in dit blog alle aandacht. Zie meer info over Koudenhoorn. Dit gebied heb ik vorig jaar pas goed leren ontdekken en behoort tot een van mijn favoriete natuurterreinen. Vandaar dat ik in dit blog over beide gebieden de lezer graag op de hoogte houd over vooral de vogelrijkdom aldaar. Regelmatig zal ik gebruik maken van bestaande artikelen of folders die meer duidelijkheid geven over deze plekjes in Zuid-Holland. Ik zal dan altijd verwijzen naar de bron. Leuk om ook het eindverslag te lezen van NGO 17/18, gebruik dan deze link: Eindverslag De Strengen. Bevat zeker leuke informatie, maar de woede van de bewoners van de Leidse Merenwijk over de omstreden plannen van Teylingen vind je er niet in terug. Plannen om alle populieren te kappen op de dijk bij de Merenwijk, plannen om de dijk met grazende dieren toegankelijk te maken voor alle recreanten (zodat ze bijna in particuliere tuinen zouden kunnen lopen), alleen de herinnering daaraan laat menigeen de bloeddruk stijgen.
Vanaf dit blog zal ik jullie verder op de hoogte houden van de actuele situatie en zal leuke waarnemingen aan jullie doorgeven. Bezoek dus regelmatig dit blog. Veel leesplezier.
Iedere vogelliefhebber heeft zo zijn favorietjes. Naast de steenuil, woudaap en kuifmees is dat voor mij de ijsvogel. Waarom zou je zeggen? Geen idee, misschien het uiterlijk. Het is een prachtig gekleurd vogeltje. Of zou het vanwege zijn kleine omvang zijn? Het is echt een klein vogeltje, vaak moeilijk te vinden langs de waterkant. Vaak verscholen op een takje van een struik, vlakbij de waterkant. Zit vaak vlak boven het water. Vroeger was voor mij een ijsvogel in de natuur ontmoeten een zeldzaamheid. Geboren in Den Helder, tussen de Noordzee en Waddenzee, aan het Marsdiep. Daar was deze vogel in de jaren zestig een zeldzaamheid. Maar nu wonende in Leiden, vanaf de jaren 70, woon ik in een gebied, waar de ijsvogel toch wel wat algemener is. Bos van Bosman, Huys te Warmont, Duivenvoorde zijn plaatsen waar deze prachtige visjager regelmatig wordt gezien. Geweldig dat deze kingfisher ook te zien is op de Strengen en Koudenhoorn. Daar ben ik afgelopen weekend getuige geweest van een ware ijsvogelshow.
Zaterdagmorgen 4 juni 2022 sta ik al vroeg met mijn camera en kijker te turen over het water, op zoek naar de ijsvogel. Het is nog stil op Koudenhoorn (logisch, het is pas 6.00 uur) en ik geniet van de stilte. Maar op en boven het water is het allesbehalve stil. Regelmatig scheert er een ijsvogeltje over het water. Zo te zien een jong exemplaar, getuige de witte stip op de punt van de snavel. Al gauw zie ik ook een van de ouders voorbij schieten. Waar gaan ze naar toe? Pijlsnel zie ik ze voorbij komen, vliegen richting wat zijtakken van het watergebied. Daar wordt een van de jongen gevoed. Dat ik daarvan getuige kan zijn. Geweldig. Achter me en boven mij proberen zwartkop en boomkruiper mijn aandacht te vangen. Verderop hoor ik het zenuwachtige alarmgeroep van de grote bonte specht en in de verte alsmaar koekoek van de koekoek. Mijn aandacht is echter alleen maar bij de ijsvogelparade. Heen en weer vliegen ze. Gaan vlak tegenover mij zitten. Zie ik het nu goed, opeens heb ik drie ijsvogeltjes in beeld. Twee jongen en een ouder. Ongelofelijk. Dit heb ik nog nooit mee gemaakt. Hieronder zie je een impressie van mijn observaties.
Ik heb hier heel lang gestaan. Mijn benen gaven af en toe het signaal van "ga even zitten". Maar dat doe je niet gauw als je tussen de brandnetels staat. En bewegen doe ik nauwelijks, want verstoren wil ik deze kleurrijke vogeltjes zeker niet. Ze lijken zich veilig te voelen en zijn dat ook wel. Hopelijk komen er geen zogenaamde vogelliefhebbers met lieslaarzen om de birdies te fotograferen van een meter afstand. Laten we hopen dat de "vogelaars" al varende in de kano met een super-super camera wegblijven van deze plek. Geniet gewoon van deze vogels op een bescheiden manier, rustig staand langs de waterkant, liefst niet bovenop een orchidee of koekoeksbloem.
Wat heb ik genoten van dit moment. Natuurlijk ben ik nog verder gaan wandelen op Koudenhoorn. De tuinfluiter liet zich zowaar een keertje zien. Tjiftjaffies overal. Een steeds maar weer koekoek. Voor mij kan deze dag niet meer stuk. Natuurlijk heb ik deze ervaring gedeeld met alle deelnemers in de app-groep Strengenhoorn. Nu maar hopen, dat de ijsvogeltjes het volwassen stadium (adult) zullen bereiken.
Op vrijdag 13 mei 2022 beleef ik een heel verrassend moment. Sta ik daar met Peter Heslenfeld naar een achttal bontbekplevieren te kijken op de Tengnagel, komt Herman opeens enthousiast naar ons toe. "Heb je een mobiele telefoon bij je? Kun je een opname maken? Vlug! Mogelijk een grote karekiet hier op de Strengen." Zo snel we kunnen, wandelen we naar de aangewezen plek. Van afstand al horen we een schel "kare-kare-kiet-kiet". Snel pak ik mijn mobieltje en maak een opname. Even afluisteren. Het klinkt goed, het klinkt als .. een grote karekiet.
Onderstaand geluidsfragment geeft een indruk van de krachtige zang van de grote karekiet.
Op waarneming.nl wordt bevestigd de aanwezigheid van de grote karekiet op de Strengen. Wat een geweldig gebied. Ik kom nu ruim een jaar dit gebied regelmatig bezoeken. Mijn liefde voor dit natuur/recreatiegebied neemt alleen maar toe. Dit enthousiasme wordt ook gevoed door veel natuurliefhebbers, die dit gebied vaak bezoeken en de waarnemingen digitaal aan elkaar doorgeven. Waarnemen en delen van wat je ziet. Zo maak je elkaar deelgenoot van al het moois in de natuur.
De foto's zijn gemaakt door Herman Berkhoudt, een groot natuurliefhebber, expert op het gebied van biodiversiteit en trouwe bezoeker van de Strengen en de Tengnagel.
Eigenlijk heb ik zowel Koudenhoorn alsook De Strengen leren ontdekken door mijn vogelvriend Reinier de Man. Een enthousiast natuurliefhebber en fotograaf die regelmatig naar deze gebieden gaat. Hij heeft me mee genomen naar deze prachtige natuurgebieden onder de rook van Leiden. Nu De Strengen heringericht is, ben ik, samen met leden van de app-groep Strengenhoorn (combinatie van De Strengen en Koudenhoorn) nieuwsgierig hoe deze twee vrijwel aangesloten gebieden zich verder ontwikkelen. Om een indruk te krijgen hoe De Strengen was voor het op de schop ging, hoe het nu is en wat de toekomst mag gaan brengen, bezoek gerust zijn blogs. Vooral de beschrijving van onze gezamenlijke excursie is het lezen waard. Als je op de volgende link klikt, kom je direct op zijn site: Zwartkoppen, spechten en cetti's. Bekijk ook gerust zijn andere ervaringen in dit prachtige gebied.
Zaterdag 26 juni heb ik met Hans van Bostelen afgesproken om even kennis te maken en samen het westelijk gedeelte van De Strengen te bezoeken. Aanvankelijk wel wat miezerregen, maar al gauw gelukkig weer droog weer. Wel een grijze lucht. Bij het bruggetje zien we de jonge boerenzwaluwen heen en weer vliegen en af en toe rustend op een overhangende tak boven het water. Al gauw horen we het typische geluid van de koekoek. Niet het als maar koekoeken, maar een soort kwakend geluid. Dit geluid wordt niet vaak gehoord, dus toch wel bijzonder. Verder zien we nog twee exemplaren koekoek in een boom. Dus er zijn er drie! We wandelen verder en Hans wijst me op tal van insecten die hier voorkomen. Al dat kleine spul, wat ingewikkeld. Maar wat geweldig dat er natuurliefhebbers zijn, die hier van alles over afweten. Snuitkevertjes, bijen- en vliegsoorten, wantsen. Ga ik dat allemaal onthouden? De kievit heeft minstens drie jongen. Eentje blijft veilig onder de vleugels van moeder zitten. De andere twee scharrelen wat rond tussen de begroeiing. 
In hetzelfde gebied zien we ook de kleine plevier. Zijn jonkies kunnen we niet ontdekken, maar die zijn er hopelijk vast nog wel. Mijn plantenkennis wordt ook verrijkt. Gipskruid nabij het kijkscherm, daar vlakbij ook koekruid. Nu mooi in bloei. Hans moet na een uurtje weer naar huis, heeft andere verplichtingen. Ik blijf nog even wat rondwandelen, zie meerdere keren de blauwe flits voorbij komen, veel kleine bruine vogeltjes, grasmus, kleine karekiet, tuinfluiter en een vrouwtje zwartkop. De Tengnagel levert weinig spannends op, wat witte kwikstaarten, overvliegende tureluurs. Terug in De Strengen nog een wulp. De grauwe vliegenvanger weet ik niet te vinden. Misschien de volgende keer. Maar dat er hier genoeg te beleven valt, is nu wel duidelijk.
